Het monument
Vorm en materiaal
Het ‘Airborne-monument’ in Veghel is een bronzen beeld van een kangoeroe, geplaatst op een zwerfkei. Op de steen zijn een plaquette en het embleem van de 101ste Airborne Divisie (de ‘Screaming Eagle’) aangebracht. De zwerfkei weegt 11.876 kilo.
Teksten
De tekst die in de zwerfkei is gehouwen luidt:
‘TER EERE
VAN DE HELDEN VAN DE
101STE PARACHUTISTEN DIVISIE
VAN HET AMERIKAANSE LEGER
ONDER COMMANDO VAN
GENERAAL MAXWELL D. TAYLOR
OPERATIE
MARKET GARDEN
17 SEPT. 1944 – 28 NOV. 1944
NOORD-BRABANT
GELDERLAND
IN BLIJVENDE DANKBAARHEID
DE REGERING EN HET
VOLK VAN NEDERLAND’.
De tekst op de plaquette luidt:
‘ONDER DEZE STEEN
STAAT DE URN DIE
AARDE BEVAT UIT
50 VERENIGDE
STATEN VAN AMERIKA’.
Wijziging
In juni 2010 is de koperen plaquette van het monument gestolen. In augustus hebben onbekenden de plaquette voor het politiebureau in Veghel achtergelaten. De plaquette was zwaar beschadigd doordat geprobeerd was de letters van de plaquette te slijpen. Momenteel wordt de plaquette hersteld.
De geschiedenis
Het ‘Airborne-monument’ herinnert de inwoners van Veghel aan de landing op 17 september 1944 van het 501ste Regiment van de 101ste Airborne Divisie in het kader van operatie ‘Market Garden’. De radiocodenaam (de zogenaamde “radio call sign”) van deze divisie was ‘Kangoeroe’.
Operatie ‘Market Garden’ was een groot offensief van 17 tot 26 september 1944, waarmee de geallieerden vanuit België een bruggenhoofd over de grote rivieren in Nederland wilden veroveren. Luchtlandingstroepen moesten in een bliksemsnelle aanval bruggen in Noord-Brabant en Gelderland veiligstellen. Er werden drie complete divisies gedropt: de 101ste US Airborne Divisie bij Son (ten noorden van Eindhoven) en Veghel, de 82ste US Airborne Divisie bij Grave en Groesbeek (ten oosten van Nijmegen) en de 1ste Britse Airborne Divisie ten westen van Oosterbeek. Later volgde ook nog de landing van de Poolse 1e Onafhankelijke Parachutistenbrigade bij Driel. Vanuit België moest het Britse 30e Corps via de veroverde bruggen oprukken naar het IJsselmeer.
Bij de Amerikaanse luchtlandingstroepen verliep alles vrij goed. De bruggen over de Maas en het Maas-Waalkanaal bij Heumen vielen in hun handen en na harde strijd ook de Waalbrug bij Nijmegen. Ook rondom Eindhoven vielen de bruggen grotendeels in handen van de Amerikaanse para’s.
Het 501ste Regiment heeft onder leiding van Kolonel Howard Johnson na de landing in het droppingsgebied bij Veghel de bruggen over de Aa en de Zuid-Willemsvaart veroverd. In samenwerking met leden van de plaatselijke bevolking uit Veghel werd de sluisbrug over de Zuid-Willemsvaart versterkt om het gewicht van de tanks te kunnen dragen. Om ‘de Corridor’ (ofwel ‘Hell’s Highway’) van Eindhoven naar Arnhem te verdedigen, ontstond op 24 september 1944 in de zandduinen bij Eerde (gelegen tussen Schijndel en Veghel) een zwaar gevecht tussen het 501ste Regiment en de bezetter. Bij deze confrontatie zijn veel slachtoffers gevallen, te weten: 48 Amerikanen, 12 Britten, een onbekend aantal Duitsers en 9 burgers.
aar de Rijnbrug bij Arnhem bleek een brug te ver. Onder leiding van luitenant-kolonel John D. Frost slaagde het 2de bataljon van de 1ste Parachutisten Brigade van de 1ste Airborne Divisie erin om de noordelijke oprit van de oude Rijnbrug te bezetten en deze oprit tijdens de daaropvolgende strijd dagenlang onder controle te houden. De Engelse para’s bij de Rijnbrug en rondom Oosterbeek werden echter verrast door Duitse pantsertroepen en moesten zich met zware verliezen overgeven. De landing van de Poolse 1e Onafhankelijke Parachutistenbrigade bij Driel was te laat om nog van enige hulp te kunnen zijn aan de belegerde Engelse luchtlandingstroepen. Ook de opmars van het 30e corps liep ernstige vertraging op door onder andere aanvallen van in de haast samengestelde Duitse eenheden.
Nadat de Slag om Arnhem werd verloren, is de aanval gestokt. Wel was dankzij de samenwerking van Amerikaanse en Engelse soldaten een deel van Noord-Brabant en Gelderland in geallieerde handen terechtgekomen. Vanuit deze strook vrij gebied van Eindhoven naar Arnhem (‘de Corridor’ genoemd) werd in de maanden daarna de rest van Brabant bevrijd. Tijdens operatie ‘Market Garden’ zijn boven Nederland 35.000 parachutisten gedropt, waarvan circa 11.000 bij Arnhem zijn geland. Slechts 2400 man is het gelukt om na gevechten in Oosterbeek en Arnhem de Rijn terug over te steken naar de Betuwe. De overige soldaten raakten gewond, werden gedood of zijn krijgsgevangen gemaakt. In totaal zijn meer dan 17.000 militairen van de luchtlandings- en grondtroepen gesneuveld, gewond geraakt of vermist. Dit verliescijfer was hoger dan tijdens de invasie in Normandië (D-Day).
Onthulling
Het monument is onthuld in 1959.
Oorlogsslachtoffers
Er zijn nog geen personen uit de database van de Oorlogsgravenstichting gekoppeld aan dit monument.
De Oorlogsgravenstichting heeft een database met namen en verhalen van oorlogsslachtoffers. Veel van deze slachtoffers worden herdacht door middel van een monument. Wilt u ons helpen om de namen en verhalen van slachtoffers te koppelen aan het monument waarop hun naam vermeld staat? Kijk dan op de website van de Oorlogsgravenstichting, ziet u in de database een naam die ook voorkomt op dit monument? Maak dan een account aan en koppel de persoon uit de database aan dit monument. Enkele dagen na de koppeling verschijnt de naam van het slachtoffer op deze pagina.
Meer informatie
Bronnen
- Gemeente Veghel;
- Stadskrant Veghel van 11 april 2002;
- Brabants Dagblad van 4 juni 2010;
- Brabants Dagblad van 26 augustus 2010;
- In het spoor van Market Garden – Monumenten en gedenktekens Noord-Brabant van Jacq van Eekelen e.a. (Den Dungen, Market Garden Comité, 1998);
- Sta een ogenblik stil… Monumentenboek 1940/1945 van Wim Ramaker en Ben van Bohemen. (Kampen, Uitgeversmaatschappij J.H. Kok Matrijs, 1980). ISBN 90 242 0185 3;
- Contactblad Stichting 1940-1945, uitgave oktober 2002.
