Het monument
Vorm en materiaal
Het monument ‘Exhortare’ in Vriezenveen (gemeente Twenterand) betekent in het Latijn waarschuwen. Het monument is vervaardigt uit een groot blok Spaans marmer met daarin een uitgehouwen silhouet van het verdwenen standbeeld van het oorspronkelijke monument. Ook is uit marmer een vrouwenfiguur en een dode duif afgebeeld. Tevens is op het monument een QR-code aangebracht.
Wijzigingen
Het oorspronkelijke gedenkteken ‘Dringend Vermaan’ van kunstenares Janny Brugman-de Vries bevond zich oorspronkelijk op het Platanenplein in Vriezenveen. Daarna is het verhuisd naar het Manitobaplein. Tevens zijn er vijf namen van gesneuvelden in het voormalige Nederlands Oost-Indië aan het monument toegevoegd. Het monument bestond uit een bronzen beeld van een teneergeslagen mannenfiguur. Het beeld was geplaatst op een zwartmarmeren voetstuk. Het gedenkteken was 2 meter 50 hoog, 80 centimeter breed en 80 centimeter diep.
Tekst
Op de voorzijde van het voetstuk waren de namen van 23 oorlogsslachtoffers aangebracht:
‘J. TEN CATE
E. NIJEN TWILHAAR
G.B. STEGEMAN
W.I. CHRISTSEN
E.W.C. CREED
A.F.M. EMMS
A.P. MAIR
W.R. NORTON
J.R. PAYNE
B. DE HAAS-COHEN
J.G. DE HAAS
J. SCHAAP-SALOMONSON
K. SCHAAP
J.W.W. HAMILTON
J.D. MACKENZIE
J. VAN PUTTEN
D. WEBBINK
D. SMOES
J.R. KERKDIJK
H.J. MEIJERS
A.J. KAMPHUIS
J. KAMPHUIS
H.J. SCHIPPER’.
Symboliek
De mannenfiguur ziet in feite terug ‘op de achterliggende tijd van angst, spanning en verdriet, en rouwt om de onnoemelijk vele slagen, die hem zijn toegebracht. Slagen die nimmermeer kunnen worden goedgemaakt. Het is een gebogen en een geslagen figuur. Toch richt het beeld zich weer op. De man is gebroken, maar niet verslagen, wel gebogen, maar niet verslagen.’ ‘Het ‘dringend vermaan’ geldt voor iedereen, om zich in te zetten voor een betere wereld. Die kan alleen bestaan wanneer vrijheid van godsdienst en vrijheid van meningsuiting gewaarborgd blijven.’
In februari 2014 is het standbeeld gestolen. Het nieuwe monument dat op 5 april 2016 is onthuld dient ter vervanging van het oude monument. De titel van het nieuwe monument verwijst daarom ook naar het oude.
Digitaal Joods Monument
De joodse oorlogsslachtoffers die op dit gedenkteken vermeld staan, zijn tevens opgenomen in het ‘Digitaal Monument Joodse Gemeenschap in Nederland‘. Hierin vindt u meer informatie over deze personen met waar mogelijk een korte biografie, familierelaties en adresgegevens.
Onder het kopje ‘Geschiedenis’ op deze pagina kunt u op een persoonsnaam klikken om doorverwezen te worden naar het Digitaal Joods Monument.
De geschiedenis
Het monument ‘Dringend Vermaan’ in Vriezenveen (gemeente Twenterand) is opgericht ter nagedachtenis aan 24 medeburgers en geallieerden die tijdens de bezettingsjaren door oorlogshandelingen zijn omgekomen. Het gedenkteken benadrukt de nooit eindigende inspanningen die nodig zijn voor het behoud van vrede, vrijheid en rechtvaardigheid.
De namen van de 24 slachtoffers luiden:
J. ten Cate, W.I. Christsen, E.W.C. Creed, A.F.M Emms, J.G. de Haas, B. de Haas-Cohen, J.W.W. Hamilton, A.J. Kamphuis, J. Kamphuis, J.R. Kerkdijk, J.D. Mackenzie, A.P. Mair, H.J. Meijers, E. Nijen Twilhaar, W.R. Norton, J.R. Payne, F. Pollak, J. van Putten, K. Schaap, J. Schaap-Salomonson, H.J. Schipper, D. Smoes, G.B. Stegeman en D. Webbink.
E. Nijen Twilhaar sneuvelde in de meidagen van 1940 in Rotterdam. De Nederlandse militairen G.B. Stegeman en J. ten Cate sneuvelden in 1940 op de Grebbeberg.
Op 26 maart 1942 is in Vriezenveen de ‘Vickers Wellington’ bommenwerper Z-1143 van No. 214 Squadron van de Royal Air Force neergestort. De zeskoppige bemanning (sgt. W.I. Christsen, p/o E.W.C. Creed, sgt. W.R. Norton, sgt. A.F.M. Emms, sgt. J.R. Payne en capt. A.P. Mair) is bij dit incident omgekomen en op 28 maart 1942 begraven op de Algemene begraafplaats.
De joodse inwoners Julius Gesinus de Haas, Betje de Haas-Cohen, Franz Polak, Koopman Schaap en Julliette Anna Schaap-Salomonson zijn door de bezetter gedeporteerd en omgebracht in een concentratiekamp in Duitsland.
Lt. J.W.W. Hamilton en s/sgt. J.D. MacKenzie behoorden tot de tienkoppige bemanning van de B-24H bommenwerper van het 733th Squadron van de 453th Bomber group van de U.S.A.F., die op 23 maart 1944 neerstortte in de venen westelijk van Bruinehaar.
In de oorlog omgekomen verzetsmensen zijn: J. van Putten en D. Webbink (kamp Erika Ommen, 23 september 1944), D. Smoes (kamp Neuengamme, februari 1945), J.R. Kerkdijk en H.J. Meijers (Woeste Hoeve, 8 maart 1945), de gebroeders A.J. en J. Kamphuis (Almelo, 1 april 1945) en H.J. Schipper (Beerzerveld, 6 april 1945).
IJ.W. den Drijver werd op 2 maart 1945 in Varsseveld met 45 andere Nederlanders door de bezetter gefusilleerd. J.F. Brink werd op 3 april 1945 in Vriezenveen bij het vorderen van een rijwiel doodgeschoten. De dienstplichtigen G.J. Meijerink, A.J. Krikken en C.W. Muller zijn in voormalig Nederlands-Indië gesneuveld.
Onthulling
Het monument is onthuld op 20 mei 1950 door vier dochters van omgekomen verzetsmensen en militairen.
Na de diefstal van het standbeeld in 2015 is een werkgroep opgericht om het monument te herstellen. Hiervoor deden vijftien kunstenaars een voorstel waaruit één ontwerp is uitgekozen. Het vernieuwde monument werd op 5 april 2016, de dag van de bevrijding van Vriezenveen, onthuld door burgemeester Cornelis Visser, een leerling van groep 8 van de Rehoboth school en Dinie Winkel van het 4 mei comité.
Oorlogsslachtoffers
Er zijn nog geen personen uit de database van de Oorlogsgravenstichting gekoppeld aan dit monument.
De Oorlogsgravenstichting heeft een database met namen en verhalen van oorlogsslachtoffers. Veel van deze slachtoffers worden herdacht door middel van een monument. Wilt u ons helpen om de namen en verhalen van slachtoffers te koppelen aan het monument waarop hun naam vermeld staat? Kijk dan op de website van de Oorlogsgravenstichting, ziet u in de database een naam die ook voorkomt op dit monument? Maak dan een account aan en koppel de persoon uit de database aan dit monument. Enkele dagen na de koppeling verschijnt de naam van het slachtoffer op deze pagina.
Meer informatie
Bronnen
- Gemeente Vriezenveen;
- VVV-brochure Monumenten route 1940 – 1945 Noord-Twente en Noordoost Overijssel;
- Joodse oorlogsmonumenten in de provincie Overijssel van H. Hamburger en J.C Regtien, met medewerking van Fr. van Echten (Bedum, Uitgeverij Profiel, 2002). ISBN 90 5294 294 8.
- 4 mei comité Vroomshoop;
- RTL Nieuws. Artikel 9 februari 2014;
- Tubantia. 1 april 2015;
- Tubantia, 5 april 2016.
